Paesens
Het dijkdorp Paesens is vrij spoedig na de aanleg van de eerste zeedijk in de 11de eeuw ontstaan. De zijl, de sluis, die in de monding van de tot vaart getemde slenk de Paesens moest worden gelegd, werd een aantrekkelijke vestigingsplaats. Door aanslibbing was de uitwateringssluis maar beperkt te gebruiken en hij werd in 1449 opgeruimd.
Paesens groeide uit tot een vissersplaats waarvan de bebouwing zich tot in de tweede helft van de 18de eeuw concentreerde in de buurt van de kerk. Het leverde geen regelmatige kerkbuurt op. De huizen zijn in een paar onregelmatige rijen tegen de zool van de dijk en aan de centrale dorpsstraat gebouwd.
Vanaf de tweede helft van de 18de eeuw breidde het dorp zich naar het westen uit, doordat bij Paesens voor de dijk veel land aanslibde en de bebouwing ver van het water kwam te liggen. Westelijker was dat niet het geval en konden de vissersschepen gemakkelijker op de rede worden geankerd. Daar ontstond toen het tweelingdorp Moddergat. De inwoners van de dorpen vormden samen een vissersvloot en de stormramp van 1883 trof Paesens even hard. Pas tegen het einde van de 20ste eeuw is ten zuiden van het dorp een bescheiden uitbreiding in ontwikkeling genomen.
De dorpskerk dateert uit het begin van de 13de eeuw en was toegewijd aan Antonius. Het is een laat-romaanse, eenbeukige bakstenen kerk met een iets inspringend, halfrond gesloten koor. De muren lopen van west naar oost licht naar elkaar toe. Na sloop van de zadeldaktoren in 1792 is het schip westwaarts verlengd. Op een nieuwe sluitmuur is een houten toren met een ingesnoerde spits geplaatst. Waarschijnlijk is toen ook het tongewelf over het schip gespannen.
In 1861 is ten zuiden van het dorp korenmolen De Hond gebouwd, een achtkante bovenkruier op een gemetselde voet en met een stelling. Het achtkant en de kap zijn met riet bekleed. Boven de ingang zit een steen met de afbeelding van een hond en het jaartal 1861.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Beleef Friesland
