Omgeving Bakkeveen
Tussen de oorsprongen van de Boorne en de Tsjonger, twee riviertjes die het water van het Drents Plateau in westelijke richting afvoeren, ligt een afwisselend landschap met bossen, heidevelden, zandverstuivingen, vennetjes en veenontginningen. Het is het grensgebied van de drie noordelijk provincies. Allardsoog is het "drie-provincie-punt". Hier ligt de "Landweer", een laat-middeleeuwse verdedigingswal met aan weerskanten greppels, die aangelegd werd tegen mogelijke aanvallen van Drenten en Groningers. Dit was het eerste natuurgebied dat de provinciale vereniging voor natuurbescherming, It Fryske Gea, vlak na de oprichting in 1930 in bezit kreeg. Tegenwoordig maakt het deel uit van het Mandefjild-Bakkeveen, een schitterend, afwisselend natuurgebied van 261 hectare, met fiets- en wandelpaden en een rolstoelvriendelijk pad.
De directe omgeving van Bakkeveen is van oudsher een trekpleister voor toeristen en dagjesmensen. Attracties in het gebied zijn onder meer een openluchtzwembad, een doolhofpad en een moderne "belvedère" (uitkijktoren). Ten noordoosten van het dorp ligt De Slotplaats, een landgoed dat oorspronkelijk stamt uit 1668. Het voormalige buitenverblijf doet thans dienst als restaurant, theehuis en vergaderlocatie en wordt omgeven door een klassieke tuin met slotgracht. Het hele landgoed vormt één van de grotere bosgebieden van Friesland. Zeer bijzonder is de stervormige (oefen)schans die rond 1995 in het bos ontdekt werd en begin deze eeuw gerestaureerd is.
Direct ten zuiden van landgoed De Slotplaats ligt de Heide-van-Duurswoude. Dit natuurgebied ontleent zijn naam aan het dorp Duurswoude, dat in 1973 met het naburige Wijnjeterp en Wijnjeterpstreek werd samengevoegd tot Wijnjewoude. Het is met een oppervlakte van 145 hectare het grootste aaneengesloten heidegebied binnen Friesland en wordt aan twee kanten begrensd door bos. Het gebied wordt gekenmerkt door een aantal kleinere en grotere, ronde poelen. Voor een deel gaat het daarbij om zogenaamde ’pingoruïnes’: restanten van ijsheuvels uit de laatste "kleine" ijstijd, waarin Nederland niet bedekt was door een ijskap, maar het wel zo koud was dat de ondergrond permanent bevroren was (permafrost). De ijsheuvels ontstonden doordat relatief warm grondwater door zwakke plekken in de bevroren grond omhoog sijpelde, vlak onder de oppervlakte bevroor en de bovenliggende grond omhoog duwde. Door de continue aanvoer van grondwater groeide de ijskern steeds verder en gleed de laag aarde op een gegeven moment naar beneden. Toen de temperatuur steeg, smolt het ijs en bleef een met water gevuld gat over, met een ringwal eromheen: de pingoruïne.
Een ander bijzonder gebied is het zogenaamde Blauwe Bos, dat ligt tussen Waskemeer, Haule en Haulerwijk en zo genoemd is naar de blauwachtige sparren die er groeien. Het naaldbos wordt afgewisseld door loofbos, grasland, water en heide. Kortom: een zeer gevarieerd gebied. Het hele complex is vrij toegankelijk en leent zich prima om te voet, te paard of per fiets te verkennen.
Met de expliciete vermelding van bovengenoemde gebieden wordt de rest van deze regio eigenlijk tekort gedaan. De bos- en heidegebieden liggen temidden van uitgestrekte veenontginningen, die landschappelijk en cultuurhistorisch ook zeer de moeite waard zijn. En waar op sommige plaatsen ook nog eens sprake is van belangrijke natuurwaarden, zoals in de Haulerpolder, ten zuiden van Haule.
De ontginningsgeschiedenis is af te lezen uit het zeer regelmatige landschap. Die regelmaat is het gevolg van de veelal kaarsrechte "wijken". Deze gegraven sloten waren van belang voor de afwatering en dienden voor de afvoer van de turf. De verdere distributie daarvan vond plaats via de Opsterlandse Compagnonsvaart. Die vaarverbinding is tegenwoordig onderdeel van de (grote) Turfroute, een 230 kilometer lange vaarroute door Friesland, Drenthe en Overijssel.
Al met al zijn het niet de afzonderlijke, bijzondere gebieden die deze regio zo aantrekkelijk maken, maar gaat het juist om de unieke combinatie van enerzijds de verschillende soorten landschappen en anderzijds de natuurlijke en cultuurhistorische waarden.
Colofon
FrieslandWonderland
